2

Czeski kubizm (10 - -30. lata XX wieku)

Kubizm był jedną z pierwszych awangard artystycznych, które miały ogromny wpływ na rozwój sztuki współczesnej XX wieku. Jego motywy można znaleźć zarówno w futuryzmie, konstruktywizmie i ekspresjonizmie, jak również w sztuce abstrakcyjnej. Pod wpływem epokowych odkryć Alberta Einsteina w sztuce przejawiło się usiłowanie o uchwycenia zarówno czwartego wymiaru przestrzeni, jak i filozoficznej jakości nieskończoności. W środowisku czeskim od samego początku pojawiły się dwa nurty poglądowe. Pierwszy, kierowany przez Emila Fillę, bronił kubizmu w jego oryginalnej formie mistrza Picassa. Drugi był reprezentowany przez braci Karela i Josefa Čapków promujących luźniejszą formę kubizmu, w której mogły być stosowane inne wpływy, nie tylko europejskie, na przykład włoski futuryzm, ale także miejscowy w bogatszej koncepcji pod względem kolorystyczności i dekoratywności.

Przykładem analitycznego kubistycznego podejścia do przedstawianego obiektu jest portret Kobieta z wachlarzem autorstwa Emila Filly z 1917 roku. Obraz przedstawia z wielu stron połowę sylwetki kobiecej. Twarz ma nie tylko krystalicznie fasetowane części, ale jedno oko można znaleźć poza głową, po jej prawej stronie. Tułów jest podzielony na formy ciał stereometrycznych. Kwiat na wysokości ramion jest rozbity na małe sześcienne elementy, książka w dłoni postaci jest również otwarta na kilku stronach. Widok malarza obejmuje najbliższe otoczenie portretowanej kobiety. Ściany załamują się wokół postaci w pionowych planach, niektóre z nich przenikają również przez postać. Pomimo tego obraz nie sprawia jednak fragmentarycznego wrażenia.