Sztuka akcji, wizje utopijne, podejście koncepcyjne (lata 60. i 80. XX wieku)

Wysłanie w kosmos pierwszego kosmicznego satelity Sputnik 1 w 1957 r. zapoczątkowało nową erę ludzkości. Oczywiście to absolutnie rewolucyjne wydarzenie wpłynęło również na sztukę. Było to także wyzwanie i potwierdzenie przekonania o wyjątkowych duszach twórczych, że sztuka powinna odrzucić ustalone formy i powinna iść w parze z najśmielszymi wizjami naukowymi. Różne utopijne wizje architektoniczne innego uporządkowania świata znane były także w przeszłości, ale teraz wydawało się, że rozwiązanie jest niemal w zasięgu ręki. W ten sposób można w uproszczony sposób scharakteryzować sytuację, gdy w okresie wyraźnego braku wolności, rozwoju malarstwa lirycznego i gestycznego, informelu i kiełkowania tendencji geometrycznych Václav Cigler zaczął tworzyć w 1959 roku swoje pierwsze rysunki projektowe krajobrazu, a jego dwie prace znajdziemy na wystawie. Jego wizja później zaowocowała nie mniej niezwykłymi utopijnymi projektami poprzez transformację całych aglomeracji mieszkalnych, w pewnych częściach rozciągających się nawet w przestrzeń kosmosu.

Innym wizjonerem zmiany społecznej funkcji sztuki, a także nowych, pozornie nieartystycznych form sztuki, był Milan Knížák. Od 1963 roku organizuje wydarzenia - happeningi - poza ustalonym światem sztuki, na ulicach lub placach w Pradze. Chciał zapalić kreatywną wrażliwość we „zwykłych” ludziach. Później, od końca lat sześćdziesiątych, wielu innych autorów dołączyło do tej nowej komunikacji twórczej.

Trzecią, ponownie skrajnie radykalną formą sztuki, która wyłoniła się z twórczego rozwoju lat sześćdziesiątych, była sztuka konceptualna. Konceptualiści odrzucili także tradycyjne formy sztuki, a uwaga została zwrócona na demonstrację samego twórczego umysłu. Dla widza - laika ta forma sztuki jest jednak trudna do zrozumienia, ponieważ wymaga znacznej wiedzy nie tylko z historii sztuki współczesnej, ale także z lingwistyki i innych nauk humanistycznych. Co więcej, wymaga jego intelektualnej współpracy. Czasami do tego stopnia, że sam widz staje się częścią pracy, jeśli zrozumie reguły gry.